Historia
Klasztor
Nieraz zastanawiałem się nad tym, co ludzie myślą o egzystencji naszych przodków, czy w ogóle jesteśmy w stanie w sposób racjonalny i bez emocji spojrzeć na te sprawy. Faktem jest, że bardzo często niewiele wiemy o nich, o ludziach, którzy jeszcze nie tak dawno, chodzili po tej samej ziemi, często mieszkali w tych samych murach, dotykali tych samych przedmiotów i także myśleli o tych co przed nimi żyli i już odeszli.
W Zarębach Kościelnych życie tętniło od wieków, bo jeśli wzmianki o tej miejscowości znane są już z początków XV wieku, to jest to ponad 500 lat historii niewielkiej w końcu miejscowości. Uświadomienie sobie tego faktu, robi na mnie duże wrażenie. Jednak zgodzimy się chyba bez większego oporu, że Zaręby Kościelne bardzo wiele zawdzięczają Ojcom Reformatom, którzy zbudowali klasztor i kościół właśnie tutaj. Dzięki fundatorowi Szymonowi Zarembie i jego religijności, możemy dzisiaj dotykać odległej już przeszłości. Jesteśmy im za to głęboko i po ludzku wdzięczni. Ci ludzie w zakonnych habitach spoczywają obecnie w niszach grobowych, w podziemiach kościoła. Tylko jedna z nich jest otwarta i widoczne są w niej doczesne szczątki zakonników.
Szymon Zaremba – kasztelan sieradzki – pomagając Ojcom Reformatom w 1765 roku, jako fundator klasztoru zarębskiego stał się w istocie jego częścią. Jego zwłoki spoczywają we wschodniej części podziemi kościoła i są usytuowane wprost po zakrystią. Według relacji i przekazu świadków, w czasie II wojny światowej, w klasztorze stacjonował oddział radzieckich żołnierzy, którzy splądrowali cały klasztor, w tym także jego podziemia, szukając złota i drogocennych przedmiotów.
Trumna wykonana po ostatniej wojnie, z odpowiedniego drewna i widocznymi przeszklonymi otworami, przez które możemy zobaczyć ludzkie szczątki, do której powróciły, wyrzucone z poprzedniej zabytkowej trumny, zwłoki Szymona Zaremby.
Wówczas to rozbito trumnę ze zwłokami Szymona Zaremby, zabrano sygnet rodowy Zarembów a zwłoki wyrzucono na ziemię obok trumny. W poszukiwaniu „skarbów” przeszukano również szczątki Ojców Reformatów. Po wojnie parafianie wraz z proboszczem, ponownie złożyli zwłoki fundatora w solidnej trumnie, na której ku przestrodze rabusiów umieszczono czaszkę jednego z zakonników.
Panujący w podziemiach mikroklimat sprzyjał mumifikacji zwłok Szymona Zaremby i pośmiertnego ubioru, którego fragmenty zachowały się w dość dobrym stanie. Z tamtego okresu zachowały się elementy ubrania oraz zmumifikowane zwłoki.
Pomimo zbezczeszczenia i ograbienia zwłok przez rosyjskich barbarzyńców, Szymon Zaremba wraz z zakonnikami spoczywa w pokoju wiecznym i atmosferze powagi i szacunku, w mrocznych podziemiach kościoła Ojców Reformatów, pobudzając zarębskich parafian i przyjezdnych do refleksji o przemijaniu, o życiu i śmierci, o zasługach ludzi, którzy poświęcając się służbie Bogu, w Zarębach pozostawili swój wyraźny ślad w postaci kościoła i klasztoru. Podarowali go nam a po nas naszym dzieciom i naszym wnukom. Kiedyś spotkamy ich w innej - boskiej rzeczywistości.
Ojców Reformatów już w klasztorze nie ma, ale ich duch pozostaje, cieszymy się z ich ziemskich dokonań oraz jesteśmy im bardzo wdzięczni za pomoc okazaną powstańcom styczniowym.
Założycielem Zarąb Kościelnych był ród Zarembów posługujący się herbem- czarny lew wyskakujący spoza muru z cieniami (blankami).
We współczesnej heraldyce samorządowej obowiązuje tarcza hiszpańska, dlatego też herb Gminy Zaręby Kościelne wykonany jest w kształcie takiej tarczy. Na tarczy koloru białego znajduje się mur z blankami czerwonymi, na nim trzy złote kamienie, zza muru pół lwa koloru czarnego trzymającego w przednich łapach model kościoła koloru złotego.
Flaga gminy zawiera podstawowe elementu herbu, dlatego też znajdują się na niej dwa pasy skrajne poziome czerwone, pas dolny ozdobiony blankami, pas środkowy najszerszy biały; z pasa dolnego pół lwa wspiętego koloru czarnego, trzymającego w łapach model kościoła koloru złotego. Herb, flaga i pieczęć gminy podkreśla jej tożsamość, przywiązanie do tradycji i wiary.
Siostry Westiarki
Dom zakonny sióstr westiarek wtopił się w krajobraz Zarąb Kościelnych, znajduje się on zaledwie 50 m od kościoła parafialnego. Jest to Dom Zgromadzenia Sióstr Westiarek Jezusa, który powstał tu we wrześniu 1929r. (lub 1928r. ?) Siostry przybyły do Zarąb na zaproszenie ks. proboszcza Włodzimierza Bendowskiego w celu objęcia opieki nad kościołem.
Pierwszą siostrą przełożoną była siostra Madalińska z Zaleszczyk (Obecnie ta miejscowość należy do Ukrainy).
Siostry Westiarki zamieszkiwały w starej drewnianej plebani, którą w 1967r. obmurowały i wyremontowały. W domu tym w latach (..?, prawdopodobnie po przeniesieniu parafii do klasztoru) mieścił się również sąd i jakiś czas klub.
Dom sióstr westiarek jest częścią tej miejscowości i szlacheckiej gminy. Panie– zakonnice bezhabitowe, nie sposób odróżnić od reszty zarębskich parafianek. Noszą na palcach złote obrączki tak jak większość tutejszych zamężnych kobiet. Szanowny przybyszu, oświadczam Ci, że siostry zakonne spotkasz w kościele parafialnym każdego ranka o godzinie siódmej na mszy świętej. Są siostry westiarki wielkim Bożym darem dla Zarąb Kościelnych. To osoby konsekrowane, oddane służbie Bogu i ludziom. W parafii są niezwykle przydatne, od lat zajmują się prowadzeniem chóru „Schola” i w ten sposób uświetniają wszystkie uroczystości religijne i patriotyczne. Mało kto wie, że na codzień bardzo ciężko pracują, że ta praca z przerwami na modlitwy i posiłki wypełnia im cały dzień. Jest to bowiem zakon trudniący się haftowaniem sztandarów, pracami w kościele i prowadzeniem małego gospodarstwa. Dodatkowo opiekują się swoimi starszymi i często schorowanymi siostrami. Z historii zakonu wiadomo, że po upadku powstania styczniowego za aktywny udział duchowieństwa i zakonów w tym zrywie wolnościowym, car nakazał likwidację wszystkich zakonów.
Wobec tej sytuacji o. Honorat Koźmiński (1829-1916) - kapucyn, przy współudziale Sabiny Józefy Kaweckiej (1821-1886), założył zgromadzenia bezhabitowe. Takich zgromadzeń o. Honorat założył 26, a w tym 12 listopada 1882 r. w Zakroczymiu powołał Zgromadzenie Sióstr Westiarek Jezusa w oparciu o Regułę św. Franciszka z Asyżu.
W czasie okupacji pracowały siostry westiarki w szpitalu, prowadziły przedszkole, przez jakiś czas zajmowały się katechezą. Zgromadzenie przyjęło życie ukryte za podstawową i wyjściową zasadę cechującą całość powołania: duchowość, apostolstwo, życie wspólnotowe.
Ten rodzaj życia zakonnego ma głębokie uzasadnienie teologiczne i apostolskie. Patronką zgromadzenia jest Matka Boża Łaskawa. Nazwa "WESTIARKI" pochodzi od łacińskiego vestio, vestire - szycie szat, ubrania. A więc westiarki Jezusa to siostry szyjące szaty dla Pana Jezusa.
Charyzmatem Zgromadzenia jest kult Eucharystii poprzez adorację wynagradzającą oraz troskę o miejsca kultu w duchu św. Franciszka z Asyżu. Zadaniem Zgromadzenia jest troska o miejsca kultu. W Zarębach Kościelnych siostry prowadzą pracownię haftu. Wykonują szaty liturgiczne (ornaty, stuły, chorągwie) i bieliznę kościelną (alby, komże), wykonują również sztandary dla instytucji świeckich.
Ułani z Zarąb mogą liczyć na siostry westiarki. To one modlą się za ich kolejną kawaleryjską pielgrzymkę i to w ich domu w Częstochowie znajdują dach i gościnę. Siostry towarzyszą im w ich kawaleryjskim pielgrzymowaniu.
Rodzina Zarębów herbu Zaremba
Według Długosza[1] Ród Zarembów miał przybyć do polski z Niemiec, a zgodnie z opinią W. Semkowicza[2] z Czech, bo podobnym herbem pieczętowała się czeska rodzina Lidlów z Lidlowa i Mysłowic[3].
Już w XII wieku Zarembowie występują w Wielkopolsce. Zaliczani są do jednego najwybitniejszych rodów wielkopolskich. Ród Zarembów wystawił własną chorągiew w bitwie pod Grunwaldem 15 lipca 1410 roku, którą prowadził Marcin ze Sławska, podstoli poznański i późniejszy wojewoda kaliski w 1437 roku. Herbem Zaremba pieczętowało się ponad 40 rodzin[4].
Pierwsza wzmianka historyczna o Zarembach pochodzi z 1448 roku. Z tego roku właśnie zachował się dokument, wydany przez Bolesława IV, księcia mazowieckiego, w którym między innymi Mikołajowi i Maciejowi de Zarambino dziedziczne ich 20 łanów z prawa polskiego przenosi na prawo chełmińskie (indistrictu Varsoviensi prope Nur situatae- na warszawskim szlaku blisko rzeki Nur usytuowane).
Niewiele zachowało się dokumentów, na podstawie których można by wyraźnie określić rozwój rodu Zarembów z Zarąb Borkowych później Kościelnych od XVI do XVIII wieku. W zdobyciu wyższej pozycji społecznej nie pomogły im średniowieczne funkcje publiczne przodków, ale raczej przelewanie ich krwi za ojczyznę.
Akta najstarsze Zarembów z Zarąb Kościelnych z lat 1528- 1714 zawarte w Archiwum Zarembów w zbiorze rękopisów Kórnickich Biblioteki w Kórniku świadczą o ubóstwie transakcji majątkowych i o braku tytularnych określeń[5]. Przez całe pokolenia powtarzają się noty: nobiles bez żadnych wzmianek o piastowanych urzędach.
Pierwszym z tej rodziny w XVIII wieku wyróżnił się Szymon Zaremba syn Kazimierza i Anny z Konopków, jego drugiej żony. Była to oryginalna postać swoich czasów- według Janiny Kozłowskiej- Studnickiej, badaczki Archiwum Zarembów w Bibliotece Kórnickiej.
Nie znamy jego daty urodzenia, ani okresu jego pierwszej młodości przed 1724 rokiem, w którym Szymon Zaremba, piotrkowski kancelarzysta udzielił Żydom pogorzelcom za poręczeniem synagogi piotrkowskiej długoterminowej pożyczki. Szymon Zaremba udzielił także pożyczek członkom rodów magnackich, np.: w 1773 roku Stanisławowi Lubomirskiemu. Stał się więc jakby lichwiarzem i dzięki różnym operacjom kredytowym pomnażał swoje posiadłości ziemskie.
Nie wiemy, jak przebiegała jego edukacja, ale z pewnością posiadał praktyczną znajomość prawa i sądownicze obycie w różnych sprawach.
Niewątpliwie spłaty gotówkowe pożyczkobiorców, którzy opóźniali się w spłaceniu zaciągniętego długu, Szymon Zaremba wynagradzał sobie nabywaniem posiadłości ziemskich. W ten sposób stał się właścicielem Białocin, Rozprzy, Plucic, Gorzędowa i Magdalenki. W Rozprzy, którą Zaremba nabył w 1738 roku, osadził rzemieślników i kupców. Ukoronowaniem wszystkich posiadłości było tzw. hrabstwo wychowskie zawierające wsie: Kisiele, Gomulin, Rokszyce, Kęszyn, Bujny. Za sumę pożyczoną Józefowi Wychowskiemu Zarembowie trzymali jako zastaw wsie: Kisiele, Gomulin, Rokszyce.
Szymon Zaremba odnosił się życzliwie do chłopów i nikomu nie odmawiał pomocy. Dał się również poznać jako fundator dwóch kościołów: jednego w Rozprzy i zespołu klasztorno- kościelnego w Zarębach Kościelnych.
W latach 1763- 1767 wybudował własnym sumptem w Rozprzy kościół i plebanię. 19 października 1777 roku (już po śmierci Szymona w 1768) kościół został konsekrowany pod wezwaniem Świętego Bartłomieja Apostoła i świętego Wojciech przez biskupa Ignacego Augustyna Kozierowskiego, kanonika gnieźnieńskiego.
W 1761 roku Szymon Zaremba sprowadził do Zarąb Kościelnych Zakon Reformatów oraz zbudował klasztor i kościół pod wezwaniem Najświętszego Serca Jezusowego i Świętych Apostołów Szymona i Judy Tomasza. Zespół klasztorno- kościelny, istniejący dzisiaj, powstał w dziedzicznych dobrach Szymona Zaremby.
Reformaci w Zarębach Kościelnych mieli szerzyć kult Boży i pomagać miejscowym oraz okolicznym proboszczom w pracy duszpasterskiej.
Klasztor składał się z 4 dwukondygnacyjnych skrzydeł otaczających położony po środku wirydarz, czyli park ze studnią umieszczoną w centralnym miejscu. W kościele zachowany jest kolorowy portret fundatora ubranego w strój szlachecki z buławą, trzymającego w ręku obrazek zespołu klasztorno- kościelnego oprawiony w ramę. Na portrecie podpisano:
Simon Zaremba
iudex Terr. [ae] Sirad. [iensis]
fudator missions
(Szymon Zaremba
sędzia Ziemski sieradzkiej
założyciel misyjnego klasztoru)
Po śmierci (15 maja 1768 roku) zwłoki fundatora, odzianego w kontusz i pas polski, zostały zabalsamowane i złożone w podziemiach klasztoru. Trumna ze zwłokami zachowała się do dzisiaj w dość dobrym stanie.
W czasie II wojny światowej zwłoki zostały częściowo ograbione i uszkodzone. Klasztor w Zarębach Kościelnych został zlikwidowany w 1866 roku, istniał więc około 100 lat.
Niektórzy historycy twierdzą, że Szymon Zaręba prowadził hulaszczy tryb życia i podobno przez ufundowanie klasztoru w Zarębach Kościelnych chciał odkupić swoje grzechy. Jak było naprawdę, nie wiadomo.
Krótkie curriculum vitae Szymona Zaręby:
· Data urodzenia: nieznana, ale jeśli już w 1724 roku był pełnoletni, mógł się więc urodzić około 1704 roku; data śmierci 15 maja 1768 roku, mógł żyć około 64 lat.
· Rodzice: Kazimierz Zaremba i Anna z Konopków (druga żona).
· Rodzeństwo:
1. Jan Zaremba (starszy brat)- umarł bezdzietnie,
2.
Szymon
Zaremba (Zaręby Kościelne ur. ok. 1704- zm. Rozprza 1768), żona Krystyna z
Siemieńskich, córka Macieja i Anny Wiksyckich.
Dzieci: małżeństwo było bezdzietne
3.
Tomasz
Zaremba (??- 1748) – łowczy
piotrkowski, ślub 1729r. w Zarębach Kościelnych, żona Magdalena z Łąckich,
córka Krzysztofa Łąckiego i Katarzyny z Kozierowskich.
Dzieci Tomasza:
§ Józef ur. w Zarębach Kościelnych 1731r.- zm. w Rozprzy 1774r., marszałek- konfederat barski,
§ Franciszek,
§ Wojciech,
§ Anna Ignacowa,
§ Agnieszka Kiedrzyńska.
· Pełnione funkcje publiczne przez Szymona:
§ Łowczy piotrkowski 1729- 1746,
§ Sędzia ziemski sieradzki 1745- 1766,
§ Kasztelan sieradzki 1766- 1768
§ Elektor króla Stanisława Augusta Poniatowskiego z województwa sieradzkiego w 1764 roku.
[1] Klejnoty Długoszowe, wyd. M. Friedberg, „Rocznik Towarzystwa Heraldycznego” (RTH), t.10, 1991, s.1-118.
[2] W. Semkowicz, Wywód szlachectwo w Polsce XIV- XVII w. „RTH”, t.3, 1911/1912.
[3] Por. A. Kulikowski, Heraldyka szlachecka, Warszawa 1990, s. 161- 162.
[4] Por. A. Kulikowski, op. Cit. S. 162.
[5] Teka 2052: Akta najstarsze Zarembów z Zarąb Kościelnych, dawniej Borkowych z wieku XVI po XVIII cyt. Za: J.Kozłowska- Studnicka, op. Cit. S. 207- 210.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz